Tο κοράσι στον καθρέφτη

Κατάλαβα μόλις το βιβλίο άρχισε να γεννιέται στο κεφάλι της φίλης μου. Μου περιέγραφε πως άρχισε να το γράφει, ύστερα μου έδωσε να διαβάζω ένα απόσπασμα, έμαθα όταν το χειρόγραφο ήταν έτοιμο, συμμεριζόμουν την αγωνία της που, πως και αν θα εκδοθεί. Απόλαυσα τη χαρά της όταν έμαθε πως το βιβλίο της έγινε δεκτό στις εκδώσεις Ιωλκός. Όλα αυτά όμως δεν είχαν μικραίνει τη χαρά και τον ενθουσιασμό μου όταν βρήκα το βιβλίο στο γραμματοκιβώτιο τρέχοντας το πρωί στη δουλειά. Έκατσα στο τραμ, και από το φάκελο έβγαλα ένα λεπτό βιβλίο με εξώφυλλο που είχανε τα παλιά βιβλία που διαβάζανε οι μαμάδες μας. Το κοράσι στον καθρέφτη, έλεγε ο τίτλος. Άρχισα να το μελετάω άμεσα.  Πρόλαβα να μάθω πως η ζωγραφιά του εξώφυλλου είναι της Μέλανη Ρέτσα, γύρισα άλλη μια σελίδα και βούρκωσα: «Στη Μαρία, το δικό μας άγγελο της άλλης πλευράς.»… Γρήγορα ξεκίνησα με το κείμενο. Όταν σήκωσα το κεφάλι μου από το βιβλίο να ελέγξω που φτάνω, συνειδητοποίησα πως έχω περάσει το σταθμό μου αρκετά… Έπρεπε να βάλω τα γέλια: με απόλυτη αφοσίωση διαβάζω  παραμύθι στην κρητική διάλεκτο γραμμένο σε στοίχους κάνοντας βόλτες στη μητρόπολη της νότιας Μοραβίας το Μπρνό…   

Οι όποιες ιστορίες, η όποια φιλία με τη συγγραφέα, δεν αλλοιώνουν την ποιότητα του βιβλίου. Το κοράσι στον καθρέφτη έγραψε η Αγιονικολιώτισσα Ειρήνη Παγκάλου, μια κοπέλα της διπλανής πόρτας, με τη φήμη της ευαίσθητης και πιστής φίλης, χωρίς ιδιοτέλεια, προικισμένη όμως με πολλά καλλιτεχνικά ταλέντα. Με απίστευτα ζωντανή ντοπιολαλιά εξιστορεί σε μορφή θεατρικού έργου ένα παραμύθι για δύο κορίτσια, δύο αδελφές τις οποίες η μοίρα χωρίζει φαινομενικά οριστικά. Το παραμύθι γεννήθηκε στη φαντασία της Ειρήνης. Δεν είναι παραδοσιακό, αλλά φέρει τη σφραγίδα αιώνων, δεμένο με τον τόπο. Παρόλο που το βιβλίο είναι  επικό, δεν λείπουν ούτε πιο γενικές ανησυχίες:

Ποιος τα γνωρίζει από μας τση μοίρας τα παιγνίδια

που βάζει μάνες και παιδιά σε χωριστά ταξίδια.

            Μα αν δρόμο νιώθεις πιο σωστό να στέκεται ομπρός σου,

περπάτα και έλα σε εμάς, ο νους είναι δικός σου.

Η φαντασία, το παρόν, το μέλλον κι η ευχή ντως,

όλα μαζί μπερδεύτηκαν και φτιάξαν τη ζωή ντως.

Η γλώσσα κυλάει απίστευτα ομαλά, ρέει με ρυθμό και δεν θα σας κουράσουν ούτε λεπτομερείς περιγραφές. Ίσα ίσα δημιουργούν τις προϋποθέσεις να γίνετε και ‘σεις μέρος της ιστορίας, μάρτυρες επί τόπου. Επίσης μας δίνουν να καταλάβουμε πως η Ειρήνη ζωγραφίσει κιόλας και με αυτό τον τρόπο η λογοτεχνία της αυθόρμητα "κουβαλάει" και εικόνες, πραγματικούς πίνακες:

            Σ’ όλο το δρόμο το Λενιώ εχάζευε τη Χώρα,

όλα σαν ψέμα τση ‘μοιαζαν, λες και δε ζει στο τώρα.

Σπίτια μικρά, πολύχρωμα σαν τ’ ουρανού το τόξο,

νεράιδες, νάνοι, ξωτικά καθόντουσαν απ΄ όξω.

Χίλια ρυάκια τρέχανε, ποτίζαν τα λιβάδια,

μέσα στην ώρα φτάξανε στο σπίτι τζης ανάδια.

            Σε λίμνη ήρεμη, πλατιά, νούφαρα γεμισμένη,

            Η κατοικία τση Νονάς, στη  μέση ήταν κτισμένη.

            Φεγγοβολούσε το γυαλί στου ήλιου τα παιγνίδια,

κισσοί λουλούδια, γιασεμιά κρέμονταν σαν στολίδια.

Και μια λευκή τριανταφυλλιά στην πόρτα τζης πλεγμένη,

γινόταν καλωσόρισμα στους φίλους που προσμένει.

          Το παραμύθι είναι αισιόδοξο. Δεν παρουσιάζει μαγικές λύσεις απίστευτων καταστάσεων. Απλώς προσεγγίζει μια αναμφισβήτητη ισορροπία ανάμεσα στα θλιβερά και στα χαρούμενα, στη φαντασία και την καθημερινότητα, με κέντρο βάρους σε μια αρχαία φιλοσοφία της υπαίθρου όπου τα πάντα ανήκουν σ' ένα αδιάσπαστο σύνολο: το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, το ορατό και το αόρατο, οι ζωντανοί με τους νεκρούς, οι άνθρωποι με τη φύση, η πραγματικότητα και τα όνειρα…

            Κάπου εδώ θα βάζαμε μια όμορφη τελεία

μα ο ποιητής μας θέλησε και άλλη μια ιστορία…

Υ.Γ.         

* Η κρητική ντοπιολαλιά δεν αποτελεί εμπόδιο για τους μη-κρητικούς αναγνώστες αφού το τεύχος περιλαμβάνει και λεπτομερής λεξικό των κρητικών λέξεων που εμφανίζονται στο κείμενο.

* Συγχαρητήρια αξίζουν και οι εκδόσεις Ιωλκός για την επιλογή τους και την ευαίσθητη περιποίηση της έκδοσης.

* Η Ειρήνη επίσης κυκλοφόρησε την ποιητική συλλογή της με χαρακτηριστικό τίτλο Ανοίγοντας φτερά, εικονογραφημένο από την ίδια.


Βιβλιοπαρουσίαση:
Βέρα Κλώντζα.-Γιάκλοβα
Πανεπιστήμιο του Μασαρύκ στο Μπρνο
Αρχαιολόγος, συγγραφές
Μέλος της Ένωσης Τσέχων Συγγραφέων