Θέατρο; Πάντα!

Το "σπιτικό" μας κουκλοθέατρο

Το θέατρο είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ανθρώπινης κοινωνίας, της ανθρώπινης ουσίας. Ήδη για την προϊστορία και την αρχαιότητα υπάρχουν ενδείξεις και αποδείξεις ότι ο άνθρωπος έπαιζε και παρακολουθούσε θέατρο ή τελετές σε μορφή θεάτρου. Το θέατρο έχει «κάτι», κάτι διδακτικό, κάτι που μας αναγκάζει να γινόμαστε καλύτεροι (ή να το σκεφτόμαστε ώστε για λίγο). Κ’ εμείς οι μεγάλοι βλέποντας το θέατρο (ή το σινεμά) παρόλο που ξέρουμε ότι η ιστορία είναι φανταστική, οι άνθρωποι ανύπαρκτοι, πως πρόκειται μόνο για σκηνή από χαρτόνι και ηθοποιούς παίρνουμε μέρος στην ιστορία, γελάμε, κλαίμε, συλλογιζόμαστε, τσαντιζόμαστε, αναστατωνόμαστε, ερωτευόμαστε…

Τα παιδιά τα οποία μέχρι τα 6 δεν έχουν καθόλου δυνατότητα να ξεχωρίζουν το φανταστικό από το πραγματικό και η μαριονέτα την οποία βλέπουν πως είναι στα χέρια σας, είναι ένα ζωντανό ον με το δικό της κόσμο και πλαίσιο δράσης. Μπορείτε να το δοκιμάζετε: αν το παιδάκι σας κάνει κάτι που δεν θα έπρεπε να του γίνει έθιμο, πχ. τρώει τα νύχια του και δεν σας δίνει σημασία όταν το επισημαίνετε και δεν αντιδράει ούτε σε απειλές και τιμωρίες, πάρτε μια απλή κούκλα (αυτή μπορεί να είναι μόνο μια κάλτσα στο χέρι σας μ’  στόμα και μάτια από κουμπιά ή έγχρωμο χαρτί) ή κάποιο παιχνίδι του παιδιού σας και παίξτε πως το παιχνίδι ή η κούκλα λέει πως δεν πρέπει να τρώει τα νύχια του. Κάντε και ερωτήσεις, απαιτήστε απαντήσεις. Το παιδί σας θα αντιδράσει θετικά, θα επικοινωνεί με την κούκλα και προφανώς θα ξεσκεπάσει περισσότερα από θα έκανε σε μια απλή κανονική συζήτηση.

Ο Κασπάρεκ - παραδοσιακή
τσέχικη φιγούρα ανάλογη
του Καραγκιόζη

Το θέατρο μπορεί να λειτουργεί πολύ ευεργετικά. Εξάλλου χρησιμοποιείται από ψυχολόγους και εκπαιδευτικούς στις πιο σοβαρές αλλά και στις καθημερινές περιπτώσεις. Το θέατρο μπορεί να μεταφέρει διδάγματα γενικής ηθικής όπως είναι αλληλεγγύη, έννοια του δίκιου και της αλήθειας, αλλά και των πιο απλών συνήθειων όπως πχ. της προσωπική υγιεινής.

Φυσικά το θέατρο μπορεί να γίνει και επικίνδυνο, να παραδίνει διαστρεβλωμένα και λάθος μηνύματα. Είναι περισσό να υπογραμμίσουμε πως πάντα πρέπει να έχουμε υπό τον έλεγχό μας τι παρακολουθούν τα παιδιά και όταν πέφτει στην αντίληψη μας πως είδανε (βασικά στην τηλεόραση ή στο σινεμά) κάτι βίαιο, χυδαίο, χαζό, κάτι με λάθος συμπεράσματα, πρέπει να βρούμε χρόνο και τρόπο για συζήτηση τη οποία προσπαθούμε να καθοδηγούμε με τέτοιο τρόπο που τα παιδιά μόνα τους θα συμπεράνουν γιατί το παραμύθι ή οτιδήποτε είδανε, δεν ήταν καλό, που δεν ήταν σωστό.

«Καλά όλα αυτά,» θα πείτε τώρα, «αλλά ξέρετε πόσα λεφτά κοστίζει σήμερα ένα εισιτήριο σε κάποια παράσταση παιδικού θεάτρου; Αν έχεις δυο παιδιά, αγοράζεις και κανένα ποπ-κορν και πορτοκαλάδα, πενηντάρικο έφυγε. Σήμερα δεν είναι εύκολο να το ξοδέψουν όλοι ή να γίνεται τακτικά.» Θα μας βρείτε σύμφωνες. Το «μεγάλο» θέατρο είναι γιορτή φυσικά. Εισιτήρια για μια ωραία παράσταση μπορούν να γίνουν και δώρο τα Χριστούγεννα. Επίσης τα σχολεία συνήθως προσφέρουν στα παιδιά καλές και φθηνές παραστάσεις. Μπορείτε όμως να παίζετε στο σπίτι. Μη λυπηθείτε το χρόνο ούτε την ακαταστασία που προφανώς θα δημιουργηθεί στο σπίτι σας.

Τα παιδιά παρακολουθούν κουκλοθέατρο σο σπίτι -
- δεν του λείπει ούτε ποπ-κορν, ούτε πορτοκαλάδα

Το θέατρο στις κοινές δραστηριότητές μας με τα παιδιά παίζει σπουδαίο ρόλο. Αρχίσαμε νε παίζουμε σπιτικό κουκλοθέατρο έχοντας μια κούτα με χάρτινες κούκλες σε καλαμάκια για σουβλάκια. Όταν παίξαμε για πρώτη φορά με όλες τις ατέλειες των ερασιτεχνών, δεν μπορούσαμε να κατανοήσουμε τον ενθουσιασμό των παιδιών που ξέρανε πως παίζουμε εμείς. Και παρόλο που ξέρανε και το παραμύθι, μαλώνανε την κακή μάγισσα, δίνανε συμβουλές στον πρίγκιπα που έψαχνε την πριγκίπισσα… Το συζητούσαμε πολλές φορές.

Θεωρούμε επίσης σωστό να παίζουν και τα παιδιά το δικό του θέατρο, να ετοιμάζουν πρόγραμμα για μας του μεγάλους. Πολύ θετικό σε αυτή τη διαδικασία είναι εκτός των  άλλων πως παιδιά, πολλές φορές διαφορετικής ηλικίας, πρέπει να συνεργαστούν, να μοιραστούν τους ρόλους, τις ευθύνες. Στην πορεία καταλαβαίνουν πως ένας παίζει για όλους, αν ένας χαλάει το παιχνίδι, όλο το σύνολο δεν αξίζει. Τα παιδιά πρέπει να σκέφτονται σφαιρικά και συστηματικά, να έχουν σχεδιασμό, να κάνουν πρόγραμμα πότε και τι θα χρειαστούν, να είναι όλα έτοιμα για την παράσταση. Παίζοντας το θέατρο και δημιουργώντας τις δικές τους ιστορίες πρέπει να παίρνουν θέση στα προβλήματα και πλοκές που δημιουργούν μόνα τους, πρέπει να ψάχνουν λύσεις και διεξόδους.  Από την μια πλευρά έχουν έτσι την απόλυτη ελευθερία να κάνουν ότι θέλουν αλλά ταυτόχρονα αναλαμβάνουν ευθύνες για όλα που κάνουν.

Τα παιδιά μαθαίνουν για το θέατρο σκιών
σε μια παράσταση στο Άγιο Νικόλαο

Εμάς που δεν μεγαλώσαμε στην Ελλάδα έκανε μεγάλη εντύπωση πόσο πολύ τα Ελληνόπουλα λατρεύουν τον Καραγκιόζη! Κάναμε λοιπόν ένα πείραμα πάνω στο ερώτημα αν τα παιδιά θα το διασκεδάζουν με τον ίδιο τρόπο όταν δεν θα είναι αποδέχτες αλλά  οι δημιουργεί. Σ’ ένα χαρτόνι ζωγραφίσαμε τις φιγούρες (τα παιδιά μας είναι ακόμα μικρά να καταφέρουν να το κάνουν μόνα τους), τους δώσαμε χρώματα και ψαλίδια και… η παράσταση ξεκίνησε. Πριν οι φιγούρες ήταν έτοιμες, τα παιδιά ήδη ξέρανε ποιες σκηνές πρέπει να παίξουν και πως. Όλα τα παιδιά ξέρανε ακριβώς πως συμπεριφέρεται ο κάθε ένας χαρακτήρας του θεάτρου. Επινοούσανε δικές τους ιστορίες. Τα παιδιά φυσικά δεν περιορίζονται από τις τεχνικές δυνατότητες της σκηνής. Όλο το σπίτι γίνεται σκηνή. Τα πάντα παίζουν.

 

Σκηνή από την παράσταση στο Μπρνό

Στα πλαίσια της πίστης μας στο θαύμα τους θεάτρου μας ενθουσίασε ότι η ελληνική κοινότητα του Μπρνό της Τσεχίας έχει παιδική θεατρική ομάδα και πως στη γιορτή του Αγίου Νικολάου φρόντιζαν ένα μουσικό κουκλοθέατρο με ζωντανή μουσική. Οι ηθοποιοί , τα παιδιά και οι μαριονέτες έγιναν ένα αδιαίρετο σύνολο προσφέροντας ποιοτική διασκέδαση στα παιδιά και σε μας άλλη μια απόδειξη πως το θέατρο είναι σπουδαίο πράγμα το οποίο αν το θέλουμε μπορεί να κάνει τον κόσμο καλύτερο. Στις ιστορίες για τα παιδιά, στα παραμύθια η κατάληξη είναι πάντα καλή και δίκια. Οι κακοί συμμορφώνονται και ασυμμόρφωτοι τιμωρούνται. Αυτό συμβαίνει επειδή οι σωστοί της υπόθεσης το θέλουν, το προσπαθούν και το παλεύουν. Αν αυτό το μήνυμα εδραιωθεί στη σκέψη των παιδιών, στη σκέψη όλων μας, ποιος μας σταματάει να γίνει ο κόσμος δίκαιος για όλα τα παιδιά;

Τα παιδιά της ελληνικής κοινότητας παρακολουθούν την παράσταση

ΥΓ. Το κουκλοθέατρο έχει αδιαπραγμάτευτη θέση στην τσέχικη παράδοση. Ετοιμάζουμε μεγάλο αφιέρωμα για το Γενάρη 2012.