Πώς να βγάλεις το φρονιμίτη μιας φάλαινας

          Όταν μιλάμε για το σημαντικό ρόλο του πατέρα στην οικογένεια, δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε δύο τσέχικες ταινίες της ΜΑΡΙΕ ΠΟΛΕΝΤΝΙΑΚΟΒΑ «Πώς να βγάλεις το φρονιμίτη μιας φάλαινας» (1977) και «Ο μπαμπάς για επιμορφωτήριο» (1978). Οι ταινίες είναι δημοφιλέστατες στην Τσεχία μέχρι και σήμερα. Στην τσέχικη τηλεόραση παίζονται συνήθως γύρω στα Χριστούγεννα και παρακολουθούνται πλέων από τρίτη γενιά θεατών. Πρόκειται για κλασσικές οικογενειακές κωμωδίες οι οποίες σχολιάζουν σοβαρά θέματα με ανθρωπιά και πολύ χιούμορ.

Στην πρώτη ταινία ο μικρός Βάσεκ, αγόρι 7 – 8 χρονών, παραπονιέται: «Όλα τα αγόρια έχουν μπαμπά, μόνο εγώ δεν έχω ούτε σκύλο.» Η μητέρα του η Άννα η οποία είναι μπαλαρίνα του Εθνικού θεάτρου, του είπε πως ο πατέρας του σκοτώθηκε σε μια αποστολή στα Ιμαλάια. Αυτό είναι εν μέρη ψέμα, και εν μέρη αλήθεια… Ο Βάσεκ δεν χάνει στιγμή και με πάθος ψάχνει για ένα εναλλακτικό γαμπρό για τη μητέρα του και πατέρα για τον εαυτό του. Μέχρι που η Άννα ανταλλάσει την υπόσχεση του Βάσεκ ότι θα σταματήσει τα προξενιά για διακοπές στα βουνά. Εκεί τυχαία συναντάει τον Λούμπος, τον πραγματικό πατέρα του Βάσεκ ο οποίος όντως ορειβάτης δεν ήξερε πως η Άννα ήταν έγκυος αφού πραγματικά έφυγε σε μια αποστολή στα Ιμαλάια και έχασε κάθε επαφή μαζί της. Χωρίς δεύτερη σκέψη θέλει να δημιουργήσουν όλοι μαζί μια πλήρη οικογένεια. Ο μικρός Βάσεκ τον λατρεύει αλλά στην αρχή δεν ξέρει πως πρόκειται για το βιολογικό του πατέρα. Όταν το μαθαίνει, δεν μπορεί να καταλάβει γιατί η μαμά του έλεγε ψέματα και γιατί ο Λούμπος δεν τους έψαχνε όταν γύρισε από την Ασία…  Στο τέλος πραγματικά η οικογένεια βρίσκεται μαζί (ο Βάσεκ αποκτάει και το σκύλο).

Στη δεύτερη ταινία πάνε όλοι μαζί για καλοκαιρινές διακοπές. Το πρόβλημα είναι πως κάθε ένας έχει διαφορετική άποψη για το πώς είναι οι ιδανικές διακοπές. Φυσικά ο μικρός Βάσεκ έχοντας τον πατέρα του σαν παράδειγμα θέλει να πάνε στα βουνά και να κάνουν κάθε μέρα ορειβασία. Η Άννα όμως φοβάται και ζητάει από τον Λούμπος να μην πάνε διακοπές στα βουνά. Εεκείνος τους πάει στον πατέρα του, στο νέο παππού του Βάσεκ, στην περιοχή που ονομάζεται Τσέχικος Παράδεισος. Η περιοχή δεν είναι ορεινή αλλά το χαρακτηριστικό της είναι τα βράχια από αμμόλιθο. Πλοκή της ιστορίας γυρίζει από το τι μπορεί ένας να απαγορεύει στα άλλα μέλη της οικογένειας και τι μπορεί να κρύψει. Ο Βάσεκ με τον Λούμπος κάνουν ορειβασία χωρίς να το ξέρει η Άννα. Παράλληλα ο Λούμπος φοβάται να πει στην Άννα πως ένας συνάδελφός του τραυματίστηκε σοβαρά κ’ εκείνος πρέπει να διακόψει την άδεια του. Η ταινία δείχνει πόσο δύσκολο είναι να ζουν οι άνθρωποι μαζί και ταυτόχρονα να έχει ο κάθε ένας τη δική του ζωή, πόσο σημαντικό είναι να προσπαθεί ένας να καταλάβει τους λόγους της συμπεριφοράς των άλλων.

Και οι δυο ταινίες έχουν καλό τέλος όπως και οι όλες πραγματικές περιπέτειες της ζωής όταν οι συμμετέχοντες είναι ηθικοί και αγαπημένοι άνθρωποι, οι οποίοι είναι ικανοί να σκύψουν μπροστά στα λάθη τους και μπροστά στα λάθη των άλλων.

Κρίμα που οι ταινίες δεν μεταγλωττίστηκαν ποτέ στα ελληνικά. Τις χαρακτηρίζει υψηλό ηθικό και καλλιτεχνικό επίπεδο και για μας σήμερα είναι σημαντικές και για ιστορικούς λόγους αφού ρεαλιστικά δείχνουν την καθημερινή ζωή στην Τσεχοσλοβακία της δεκαετίας 1970.